همزمان با بیستمین سالمرگ لاله و لادن تشریح شد:
علت به هم چسبیدگی برخی دوقلوها چیست و چقدر امکان جداسازی آنها وجود دارد؟
به گزارش سبحان ، شاید بتوان گفت که لاله و لادن بیژنی معروف‌ترین دو قلوی ایرانی هستند که در فیروزآباد فارس به دنیا آمدند. دوقلوهایی به هم چسبیده از ناحیه سر که حتی این روزها و در بیستمین سالمرگشان، هنوز هم اکثر مردم آنها را به واسطه همین موضوع می‌شناسند.
دو خواهری که سرانجام در آستانه ۳۰ سالگی تصمیم گرفتند تا تحت عمل جراحی قرار گرفته و از یکدیگر جدا شوند. به دنبال همین تصمیم هم بود که با سفر به کشورهای مختلف این درخواست را با پزشکان حاذق مطرح کردند اما، تنها پاسخی که شنیدند این بود: « مرگ یا فلج شدن.» پاسخی که آنها را از تصمیم‌شان منصرف نکرد و سرانجام در سنگاپور با تیمی متشکل از چندین پزشک تحت عمل جراحی چندین ساعته قرار گرفتند که متاسفانه موفقیت آمیز نبود و آنها را به کام مرگ کشاند.
البته لاله و لادن شاید یکی از چندین نمونه دوقلوی به هم چسبیده در ایران و جهان باشند که تصمیم به جراحی گرفتند. هنوز هم سالیانه دوقلوهایی با چنین شرایطی به دنیا می‌آیند. اما علت این موضوع چیست؟
سهم اندک بروز ناهنجاری‌های جنینی در تولدهای زنده
در این راستا دکتر شهرزاد هاشمی _ متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ بارداری‌های پرخطر در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه ناهنجاری جنینی به هر نوع اختلال یا بدشکلی که هنگام تولد در نوزاد قابل تشخیص است گفته می‌شود، گفت: این اختلالات طیف وسیعی دارند که می‌توانند از یک تا چند ارگان بدن نوزاد را درگیر کنند و شدت متفاوتی برجای بگذارند. در موارد شدید که جزو گروه ماژور طبقه‌بندی می‌شوند معمولا نیاز به درمان و مداخلات قابل توجه دارند.
وی افزود: شیوع ناهنجاری مادرزادی ماژور حدود ۲ تا ۴ درصد در تولدهای زنده است. البته این شیوع در موارد مرده‌زایی یا منجر به سقط خیلی بیشتر است.
علت بروز ناهنجاری‌های جنینی چیست؟
او درباره علل بروز ناهنجاری‌های جنینی، تصریح کرد: این علل در دو گروه عمده تقسیم بندی می‌شوند. یک سری علل ژنتیکی و یک سری دیگر علل غیر ژنتیکی دارند. علل ژنتیکی می‌تواند در سطح ژن یا کروموزوم باشد. در واقع کروموزوم‌ها می‌توانند از نظر شکلی مشکل داشته باشند یا به علت بالا بودن سن مادر به درستی تقسیم نشوند. علل غیرژنتیکی به دسته‌های مختلفی شامل بیماری‌های مادر، کمبودهای تغذیه‌ای، داروها و عوامل شیمیایی، مصرف الکل، برخی عفونت‌ها بویژه در سه ماهه نخست بارداری و... تقسیم می‌شوند.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا با تاکید بر اینکه بارداری چند قلویی هم عاملی موثر در بروز ناهنجاری‌های جنینی است، بیان کرد: این موضوع بویژه در چند قلویی‌های تک تخمکی (دوقلوهای همسان) بیشتر اتفاق می‌افتد. این اتفاق علل مختلفی دارد؛ یک موضوع کم بودن فضای داخل رحم است که در رشد کافی جنین‌ها موثر است و وقتی یک مادر چندقلو باردار است تحرک جنین‌ها کاهش یافته و فشار مکانیکی به بچه‌ها وارد می‌شود که بیشتر هم اندام‌های تحتانی را درگیر می‌کند. در موارد تک تخمکی یا چندقلوهای همسان بروز ناهنجاری‌ها شدیدتر است؛ زیرا ممکن است اتصالات عروقی بین آنها اتفاق بیفتد و انتقال خون دچار مشکل شده و بروز سندروم‌های مختلف را شاهد باشیم. درواقع در ابتدا یک جنین وجود دارد که شروع به تقسیم شدن می‌کند و هرچقدر مراحل تقسیم شدن دیرتر اتفاق بیفتد شرایط بدتر می‌شود؛ اگر تقسیم شدن بعد از روز سیزدهم اتفاق بیفتد دوقلوهای به هم چسبیده را شاهد خواهیم بود.
سهم بالاتر جنین‌های دختر در به هم چسبیدگی‌ها
وی با بیان اینکه دوقلوهای به هم چسبیده طیف وسیعی دارند، اظهار کرد: این به هم چسبیدگی می‌تواند از یک اتصال ساده شروع شده و تا شرایط سختی همچون وجود یک جنین درون یک جنین دیگر پیش برود. شیوع این مشکل از هر ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار تولد یک مورد است و در دخترها سه برابر بیشتر از پسرها احتمال وقوع دارد. این نوع از ناهنجاری‌ها بسته به مهارت شخصی که سونوگرافی را انجام می‌دهد معمولا در سنین بارداری کمتر از ۱۲ هفته هم مشخص می‌شود.
او تاکید کرد: پس از تشخیص بروز ناهنجاری در جنین معمولا با توجه به شرایط و درمان سخت پس از تولد، توصیه می‌کنیم که ختم بارداری انجام شود اما تصمیم این موضوع کاملا بر عهده والدین است و اگر به هر دلیلی بارداری ادامه پیدا کرد حتما باید زایمان به صورت سزارین و پس از بلوغ ریه‌های جنین انجام شود.
چه زمانی انجام جراحی در دوقلوهای به هم چسبیده موفق است؟
هاشمی درباره جراحی جداسازی دوقلوهای به هم چسبیده نیز به ایسنا اظهار کرد: میزان موفقیت جراحی، بسته به نوع اتصال متفاوت است؛ برخی موارد به طور کلی غیرقابل جداسازی هستند. در مواردی که جراحی قابل انجام است میتوان این کار را اوژانسی و یا با فاصله انجام داد که روش دوم موفق تر است اما در صورتی که یک جنین مرده به دنیا بیاید یا ناهنجاری قابل توجه داشته باشد ناچارا باید آنها را به صورت اورژانسی از یکدیگر جدا کرد. میزان موفقیت در این نوع از جراحی وابسته به محل اتصال، متفاوت است. اگر اتصال در سر، قفسه سینه و یا در لگن باشد احتمال موفقیت کم خواهد بود. بالاترین امکان موفقیت در اتصالات شکمی است که حدود ۸۰ درصد موفقیت آمیز است و در موارد اتصال دنده به دنده حدود ۶۸ درصد جراحی الکتیو موفقیت آمیز است.
راه‌های جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های جنینی
وی درباره مداخلات موثر در جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های جنینی، توضیح داد: در مباحث ژنتیکی همیشه پیشگیری بهتر است بنابراین؛ بهتر است در موارد پرخطر که ازدواج فامیلی داشتند یا نوعی از بیماری خاص در خانواده‌شان تکرار شده است، حتما مشاوره شوند. اگر ژن بیماری داشته باشند شناسایی می‌شود و به آنها هشدار داده می‌شود که از آن ازدواج صرف‌نظر کنند. اگر ازدواج انجام شد میتوان این ژن معیوب را با انجام آمینوسنتز ارزیابی کرد و در همان سنین ۱۲ تا ۱۴ هفته بارداری تشخیص داد که در صورت امکان بارداری را ختم کرد.
هاشمی در پایان تاکید کرد: درمواردی که با علل محیطی مانند بیماری مادر روبرو باشیم باید به سراغ درمان او برویم؛ به عنوان مثال دیابت را کنترل می‌کنیم. اینکه سطح قندخون در زمان لقاح تحت کنترل باشد اهمیت فراوانی دارد که احتمال بروز ناهنجاری‌های جنینی در مادران دیابتی را کاهش می‌دهد. به طور کلی انجام مراقبت‌ها و چکاپ‌های پیش از بارداری در این زمینه بسیار کمک کننده است. از سوی دیگر شروع مصرف اسیدفولیک از یک ماه پیش از اقدام به بارداری تا سه ماه پس از آن بسیار کمک کننده است که تا ۹۰ درصد بروز اختلالات کانال عصبی را در جنین کاهش می‌دهد.
