کارگردان «بومگرد»:
با تحقیقات میدانی نقاط بکری را کشف کردیم
تورج کلانتری که این روزها فصل سوم «بومگرد» را روی آنتن سیما دار، در گفت وگو با خبرنگار سینمایی سبحان، در مورد ایده اولیه و دغدغه ساخت این مجموعه گفت: ایده اولیه ساخت مستند مسابقه «بومگرد» از سفرهایی شکل گرفت که به صورت شخصی داشتم. همین سفرها آرام آرام حسی در من ایجاد کرد که هرچقدر با شهرها و آداب و رسوم و کسب و کار آنها آشنا می‌شوم؛ علاقه‌ام نسبت به اقلیم و فرهنگ اصیل ایرانی بیشتر می‌شود.
وی افزود: در ادامه نیز متوجه شدم این حس را هر کس که با چنین دیدی سفر کند در خود احساس خواهد کرد. چون به نظر می‌رسد با شناخت بیشتر از سرزمین مادری بیشتر می‌توان از خود برای کشور مایه گذاشت. در نتیجه به عنوان فیلمساز این ایده در درونم شکل گرفت که آنچه در مسیر گردشگری‌ام طی می‌کنم را نه به عنوان مستندساز بلکه به عنوان یک گردشگر تجربه گرا به نمایش درآورم و به مخاطب منتقل کنم که ساخت «بومگرد» به ذهنم رسید.
کلانتری ادامه داد: بُردی که برنامه تلویزیونی نسبت به مستندهای تک قسمتی دارد این است که می‌تواند ادامه پیدا کند. از این رو برنامه تلویزیونی را با موضوع بومگردی طراحی کردم. نگاه من به بومگردی نیز گردشگری مسئولانه است. یعنی اگر مخاطب برنامه وارد محیط گردشگری می‌شود بداند که نباید به فرهنگ آنجا لطمه بزند و به آن محیط احترام بگذارد و از داشته‌های آنجا بهره ببرد. در نهایت نیز با یک حال خوب آن منطقه را ترک کند. این ایده چکش کاری شد تا به فصل نخست «بومگرد» رسید و در حال حاضز نیز شاهد فصل سوم آن هستیم.
این کارگردان در مورد اثرگذاری این مستند اظهار داشت: در فصل دوم مستندمسابقه «بومگرد» بدون آنکه خودمان بدانیم صدا و سیما فراخوانی منتشر کرد که مخاطبان از میان رئالیتی شوها، مسابقه مورد پسندشان را انتخاب کنند. در این نظرسنجی مستند مسابقه «بومگرد» رتبه نخست را به دست آورد. این نتیجه برای خود ما هم بسیار جذاب بود. چون اهل تبلیغ نیستیم، فکر نمی‌کردیم تا این حد گستره مخاطب داشته باشیم و برای مخاطب‌های تلویزیون این برنامه آنقدر جذاب باشد که به نفع آن رای بدهند؛ آنهم در فراخوانی که ما هم در جریان نبودیم. با همین فراخوان ساده این حس را پیدا کردیم که ما مخاطب جدی و گسترده‌ای داریم. برای همین امیدوار هستم گردشگری مسئولانه را بشود به خوبی در این برنامه به بیننده‌ها آموزش داد. البته این نکته را نباید فراموش کرد که برای یک هدف بزرگ تنها ساخت یک برنامه نمی‌تواند موثر باشد. چراکه ساز و کارها، قوانین و فرهنگسازی هم باید در کنار ساخت برنامه‌هایی چون «بومگرد» مدنظر قرار گیرد.
کلانتری در پاسخ به این پرسش که تحقیقات شما برای انتخاب یک منطقه به منظور معرفی آن و برگزاری مسابقه‌ای که قرار است در آن خانواده‌ها به رقابت بپردازند به چه صورت است، خاطرنشان کرد: در فصل نخست استان گیلان در شمال ایران را انتخاب کردیم چون بسیاری از سفرها به نقاط شمالی کشور انجام می‌شود و نخستین منطقه گردشگری نیز استان مازندران است. ما گیلان را انتخاب کردیم که بگویم استان بکرتری نسبت به مازندران را در شمال ایران داریم که اتفاقا مناطق گردشگری زیادی دارد و می‌شود فرهنگسازی انجام داد. مازندران به دلیل هجوم گردشگر آنقدر دست خورده که ویژگی بومی بودن‌اش را طی این سال‌ها از دست داده و به قول معروف تهرانیزه شده است اما گیلان این ظرفیت را داشت که به سراغ بوم‌اش، صنایع دستی‌اش، آداب و رسوم‌اش، غذایش برویم.
وی افزود: برای فصل دوم گفتیم به جنوب کشور برویم. چون یک بازیگوشی در ذهن‌مان بود. در جنوب هم سعی کردیم به سراغ مناطقی برویم که مسافر و گردشگر به آن مناطق کم‌تر می‌رود. به جاهایی رفتیم که حالت بومی بودن و بکر بودن را هنوز حفظ کرده است. به فصل سوم که رسیدیم به این فکر کردیم نقاطی که در دو فصل قبل رفتیم منطقه‌های گردشگی بوده و هست. برای همین در فصل سوم تصمیم گرفتیم به جایی برویم که بسیاری بر این تصور هستند در آن منطقه اصلا ظرفیتی برای گردشگری وجود ندارد. در فصل سوم خواستیم به این نکته تاکید داشته باشیم جایی مانند سمنان که همیشه محل گذر بوده می‌تواند ظرفیت گردشگری بسیاری داشته باشد که مردم از آن شناخت کافی ندارند. به این نتیجه رسیدیم می‌شود در فصل سوم از همین منطقه آیتم‌هایی تولید کنیم و همچنان می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد.
کارگردان «بومگرد» در توضیح این موضوع که آیا برای فصل‌های بعدی هم تصمیمی گرفته شده است، بیان کرد: ساخت فصل‌های بعدی «بومگرد» به بودجه و نگرش بستگی دارد که آیا می‌خواهند این برنامه در فصل‌های بعدی نیز ادامه پیدا کند یا خیر. اگر ادامه پیدا کند بنا داریم تا تحقیقات‌مان را به سمت مناطق کوهستانی ببریم.
وی در ادامه و در پاسخ به این سوال که برای انتخاب شرکت کنندگان چه فیلترهایی در نظر گرفته شده است، توضیح داد: در فصل نخست که فراخوان به سختی صورت گرفت. چون هنوز درباره برنامه شناخت کافی وجود نداشت و از این رو برای درخواست حضور خانواده‌ها از برخی صفحات اینستاگرامی خواستیم تا ما را یاری کنند اما بعد از فصل یک که صفحه مجازی خودمان را راه‌اندازی کردیم به مرور خود این صفحه، تبدیل به یک پایگاه شد و برای فصل دوم مانند فصل اول دچار چالش و سختی در انتخاب نبودیم. ما به دنبال تنوع در میان خانوادها بودیم؛ برای آنکه بیننده وقتی پای برنامه می‌نشیند بتواند در یکی از این خانواده‌ها خودش را یا اطرافیانش را ببیند.
کلانتری ادامه داد: خواستیم از طبقات مختلف اجتماعی و اقتصادی در میان خانواده‌ها داشته باشیم تا عموم بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. برای آنکه تعداد آیتم‌ها و جذابیت را در هر فصل بالاتر ببریم تلاش کردیم تا تعداد خانواده‌های مستندمسابقه «بومگرد» را نیز افزایش دهیم و در دو فصل قبل سه خانواده حضور داشتند و در این فصل برای ایجاد تنوع هم در میان خانواده‌ها و هم در میان آیتم‌ها به جای سه خانواده، چهار خانواده حضور دارد. حذف یک خانواده از چهار خانواده در همان قسمت‌های نخست نیز به جذابیت و هیجان مسابقه افزوده است. این موضوع هم برای جذاب‌تر شدن مسابقه اثرگذار بوده و هم مخاطب و خانواده‌های داخل رقابت را حسابی با برنامه درگیر می‌کند.
کارگردان مستند بومگرد تصریح کرد: ما برای تهیه آیتم‌ها و جمع‌آوری اطلاعات به طور دقیق زمان نمی‌گذاریم که بخواهم زمان دقیق بگویم. خیلی از سفرهای ما به صورت پراکنده رخ داده است. برای آنکه اطلاعات به درستی جمع آوری شود من و امیر منیری (تهیه کننده) شخصا به هر منطقه می‌رفتیم. چون خودمان می‌خواستیم آیتم‌ها را طراحی کنیم پس باید به صورت میدانی در آن منطقه حضور پیدا می‌کردیم. من و امیر منیری وقتی منطقه‌ای را انتخاب می‌کنیم ابتدا باید یک ذهنیت نسبت به آن به دست آوریم. بعد از ایجاد ذهنیت یک سفر با جزییات تمام را آغاز می‌کنیم. در همین نگاه‌های میدانی به صورت رو در رو با برخی از محلی‌ها و پیرهای آن منطقه آشنا می‌شویم و با آنها ارتباط برقرار می‌کنیم. سپس به سراغ تحقیقات کتابخانه‌ای می‌رویم. برای آن منطقه مدنظرمان بررسی می‌کنیم چه تعداد کتاب منتشر شده است. آنها را مطالعه کرده و نکات مورد نظر را مشخص می‌کنیم. با توجه به نگرشی که برای ساخت «بومگرد» به دست آورده‌ایم به سراغ نکات خاص‌تر می‌رویم تا بتوانیم در آیتم‌هایی که در نظر داریم آنها را بگنجانیم.
وی افزود: به طور کل تمام کارهایی که به گردشگری و بومگردی مربوط است باید به صورت میدانی پیش برود. نمی‌شود در خانه نشست و این کار را کرد. ما با همین تحقیقات میدانی نقاطی را کشف کردیم که شاید تاکنون دوربین آن نقاط را ثبت نکرده باشد. کشف این نقاط است که برای ما کار را جذاب کرده است.
کلانتری یادآور شد: در کنار تحقیقات میدانی از نگاه کارشناسی نیز غافل نبودیم و از مشورت آنها نیز بهره گرفتیم. این نکته برای من مهم بود که اگر کارگردان و طراح مسابقه بخواهد نگرش درستی داشته باشد باید خودش محقق کارش باشد. معتقدم تیم تحقیق به صورت مجزا کاری از پیش نخواهد برد. مگر آنکه تیم تحقیق کمک دست و در کنار کارگردان حضور داشته باشد. همین روشی که پیش گرفته‌ایم باعث شده بومگردی برای ما تبدیل به یک سبک زندگی شود.
به گزارش سبحان ، پخش فصل سوم مستندمسابقه «بومگرد» از شنبه ۳ تیرماه در شبکه یک شروع شده است؛ مسابقه ای که بر پایه سه سرفصل مهم گردشگری با محوریت بومگردی، اشتغال و کسب و کار روستایی و اهتمام به سنت‌ها و آداب و رسوم هر منطقه به سرانجام رسید. این مستند محصول سازمان هنری رسانه ای اوج است که به کارگردانی تورج کلانتری و امیر منیری و اجرای سوسن پرور ساعت ۲۰ روزهای زوج پخش می شود. استان سمنان روستای لاسجرد و شهرستان سنگسر سوژه فصل سوم «بومگرد» است.
