چراغ سبز افزایش جمعیت ایران روشن شد

گروه سلامت خبرگزاری سبحان : امروز روز جهانی جمعیت و تنظیم خانواده است؛ روزی که بسیاری کشورهای جهان به موضوع مهم افزایش جمعیت به عنوان یکی از ابزارهای قدرت هر کشوری می‌پردازند. در ایران صدای گام‌های بلند کاهش جمعیت به خوبی به گوش می‌رسد و آهنگ و ضربان این تپش ناخوشایند، هر روز نبض جامعه را تند تر می‌کند.

حالا دغدغه کاهش جمعیت و نیروی انسانی مولد جنبه عمومی گرفته و صاحب نظران و کارشناسان مختلف در این خصوص هشدارهای مستمری می‌دهند. حرکت شتابان جمعیت ایران به سمت سالمندی به شکلی شده که متوسط سن در کشور به 35 سال رسیده و نرخ سالمندی به 10.5 درصد رسیده است.

نرخ باروری کشور حدود ۱.۷ درصد است که از نظر صابر جباری، سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، این نرخ باید حدود ۲.۵ درصد افزایش پیدا کند. برای رسیدن به این هدف تنها هفت سال فرصت است. اگر برنامه‌های فرزندآوری اجرا نشود و نرخ باروری افزایش پیدا نکند جمعیت ایران به‌ شدت پیر می‌شود.

نیمه سال 1393 بود که رهبر معظم انقلاب بر اهمیت و اجرایی شدن افزایش جمعیت تاکید صریحی داشتند و در سال 99 نیز در دیدار با نمایندگان مجلس بر تدوین یک قانون جامع برای افزایش و جوانی جمعیت تاکید داشتند.

اکنون 21 ماه از تصویب قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در مجلس می‌گذرد که خبرهای امیدوارانه‌ای به گوش می‌رسد و انگار روزنه‌ها، هرچند کوچک، بروی افزایش جمعیت ایران دیده می‌شود.

به شکلی که بنا به گفته صابر جباری، سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۵ نرخ باروری به ۲.۱۲ و در سال ۱۴۰۰ به ۱.۶۵ رسید که با ابلاغ قانون جوانی جمعیت و سلامت خانواده در این سال، نرخ باروری در سال ۱۴۰۱ با روند افزایشی به ۱.۶۶ رسیده است.

جباری با مقایسه نرخ باروری کل (متوسط تعداد فرزندان زنده‌ای که هر زن در سنین باروری ۱۵ تا ۴۹ سال به دنیا می‌آورد) در سال‌های مختلف، اذعان داشت: در سال ۱۳۶۵ نرخ باروری ۶.۳ بود. با شروع سیاست‌های تنظیم خانواده از سال ۱۳۶۸ این عدد در سال ۱۳۷۵ به ۲.۵۲ رسید.

سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت یادآور شد: پس از ابلاغ قانون و اجرای برنامه‌های جوانی جمعیت و سلامت خانواده در گروه‌های سنی ۳۵ تا ۳۹ سال، ۴۰ تا ۴۴ سال و ۴۵ تا ۴۹ سال، شاهد روند افزایشی فرزندآوری بوده‌ایم.

وی گفت: جایزه ملی جوانی جمعیت امسال برای نخستین بار به برگزیدگان جمعیت اعطا شد و ۶ دانشگاه علوم پزشکی نیز موفق به کسب رتبه دوم این جایزه شدند.

جباری افزود: دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی زنجان، اصفهان، اهواز، شیراز، گلستان، کرمانشاه، اردبیل، بم، قزوین، قم، کرمان و سمنان در اجرای برنامه‌های جمعیتی و شاخص‌های حمایت از خانواده و جوانی جمعیت کارنامه خوبی ارائه کرده اند.

سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به اینکه حدود ۳۰ درصد بهورزان و مراقبان سلامت در طرح رویش موضوع ماده ۴۶ قانون جوانی جمعیت فعالیت داشتند، بیان کرد: فعالیت ۱۶ هزار بهورز و مراقب سلامت در این طرح موجب افزایش ۶۸ هزار و ۲۷۴ تولد یعنی ۱۵.۷۴ درصد از کل موالید شده است. در این طرح ۴۲ درصد از واحدهای بهداشتی بالغ بر ۹ هزار و ۸۴۸ واحد مشارکت داشتند.

جباری تصریح کرد: برنامه جامع مهار، پایش، پیشگیری و کاهش سقط خود به خودی جنین به صورت ادغام یافته در شبکه بهداشت شامل آموزش عمومی، اصلاح سبک زندگی و آسیب‌های وارده ناشی از تغذیه و داروها بر سلامت جنین تدوین و آماده ابلاغ به دانشگاه‌ها توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت است.

دبیر قرارگاه جوانی جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت در پایان افزود: امسال شاهد اجرای برنامه جامع آموزش، رسانه و فرهنگسازی فرزندآوری (هادیان زندگی) و راه اندازی برنامه کاربردی آموزش‌های حین ازدواج (هم نفس) خواهیم بود.

البته اجرای قانون جوانی جمعیت با فراز و فرودهای زیادی روبرو بوده و بسیاری از قوانین موجود در این خصوص به طور کامل اجرایی نشده است؛ البته بنا به گفته مسؤولان وزارت بهداشت این وزارتخانه بیشترین درصد اجرایی کردن مصوبات قانون جوانی جمعیت را داشته است، اما با این وجود بسیاری از قوانین ترغیب و تشویق کننده مردم برای فرزند آوری، از جمله اعطای خودرو، تسهیلات بانکی و ... به خوبی اجرا نشده است.

با افزایش روند باروری در کشور روبرو شده‌ایم

همچنین حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزیر بهداشت اظهار داشت: آمار و ارقام نشان می‌دهد برنامه‌هایی که از سال ۱۴۰۰ در وزارت بهداشت شروع شد، نتایج آن در سال ۱۴۰۱ به بار نشسته و منجر به افزایش روند باروری در کشور شده است.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۲ جوانی جمعیت است که با پیگیری‌های مداوم وزیر بهداشت، برنامه‌های ویژه ای در حال اجرا است.

 فرشیدی افزود: قرارگاه جوانی جمعیت و سلامت خانواده درباره برنامه‌های جلوگیری از سقط‌های عمدی و خود به خودی نیز مصوبات خیلی خوبی داشته است که در حال پیگیری است.

معاون بهداشت وزیر بهداشت گفت:مطابق مصوبات قرارگاه ارتقا و افزایش مراکز درمان ناباروری در دانشگاه‌های علوم پزشکی به ویژه دانشگاه‌های دارای ناباروری بالا و جمعیت مسن، با تأمین اعتبار لازم در اولویت قرار می‌گیرد.

افزایش نرخ باروری در ایران بعد از 30 سال

امیر حسین بانکی پور فرد، رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس گفت: نرخ باروری در ۳۰ ساله گذشته هر سال کاهشی بوده و امسال اولین سالی است که رو به افزایش گذاشته و از عدد ۱.۶۵ به ۱.۶۶ رسید.

وی افزود: در جلسه‌ای که با سازمان ثبت احوال و مرکز آمار ایران داشتیم، اعلام شد آمار جدید نشان می‌دهد بعد از ۳۰ سال که موالید فرزند سوم و چهارم در کشور روند کاهشی داشته است، امسال موالید فرزندان سوم و چهارم در کشور افزایش یافته است.

افزایش موالید گروه سنی میانسالان

رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس بیان کرد: همچنین موالید گروه سنی بالای ۳۵ تا ۴۰ سال و ۴۰ تا ۵۰ سال افزایش یافته است. این دو گروه سنی خیلی مهم هستند زیرا کم کم از نرخ باروری عبور می‌کنند.

بانکی پور فرد اعلام کرد: در حالی که تعداد موالید در ۶ سال گذشته ۵۰۰ هزار تولد کاهش یافته بود، امسال فقط ۲۰ هزار کاهش یافت.

نرخ باروری در کشور چقدر است؟

نرخ باروری کل در ایران حدود ۱.۷درصد است. این نرخ رابطه مستقیمی با افزایش موالید دارد و اگر نرخ باروری افزایش پیدا کند، در سیاهچاله پیری جمعیت نمی‌افتیم.

متوسط نرخ باروری باید چقدر باشد که نگران پیری جمعیت نباشیم؟

برای اینکه خیالمان راحت باشد باید نرخ باروری در فاز اول، ۱.۲درصد شود. البته باید این نرخ را افزایش دهیم و به بالای ۲.۵درصد برسانیم. با نرخ باروری ۲.۵درصد نمایه جمعیتی کشور همیشه جوان است.

براساس آمار، اکنون به‌ سرعت به سمت پیری می‌رویم و اگر با همین سرعت (که میزان نرخ باروری کل در حال کاهش است) پیش برویم تا ۲۰ سال آینده بیش از ۳۰درصد از جمعیت کشور پیر خواهند بود. با توجه به اینکه میزان باروری کل پایین است، فرصت جبران را تا ۱۰ سال دیگر نداریم.

حالا با اجرای قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در کشور امید آن داریم که با اجرایی شدن قوانین این قانون روند افزایش جمعیت کشور سرعت بیشتری گرفته و نرخ باروری و فرزند آوری نیز رشد شتابانی به خود گیرد.